AKRAN İLİŞKİLERİNİN SOSYAL VE DUYGUSAL YETERLİLİK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Abstract

THE EFFECTS OF PEER RELATIONS ON SOCIAL AND EMOTIONAL COMPETENCE

The purpose of this study is to examine the long and short-term effects of hyperactivity-distractibility and anxiety-fearful levels of preschool children on the social-emotional well-being and psychological resilience variables. Forty children from age groups of 4-6 have participated in the study. In the study, the Child Behavior Scale (hyperactivity-distractibility and anxiety-fearful subscales) and Social-Emotional Well-Being and Resilience Scale (PERIK) were used. According to results the hyperactivity-distractibility level in the autumn term significantly predicted the levels of making contact/social performance, self-control/thoughtfulness, task orientation and pleasure in exploring in the same term. The hyperactivity-distractibility level in the autumn term significantly predicted the levels of self-control/thoughtfulness and task orientation in the spring term. The hyperactivity-distractibility level in the spring term significantly predicted the levels of making contact/social performance, self-control/thoughtfulness, emotional stability/coping with stress, task orientation and pleasure in exploring in the same term. The anxiety-fearful level in the autumn term significantly predicted the levels of making contact/social performance, self-control/thoughtfulness, self-assertiveness, task orientation and pleasure in exploring in the same term. The anxiety-fearful level in the autumn term significantly predicted the levels of making contact/social performance, self-control/thoughtfulness, self-assertiveness, task orientation and pleasure in exploring in the spring term. The anxiety-fearful level in the spring term significantly predicted the levels of social-emotional well-being and resilience variables in the same term.

Keywords: Peer relationships, social-emotional well-being, resilience, preschool.

Öz

Araştırmada, küçük çocukların akran ilişkilerindeki aşırı hareketlilik ve korkulu kaygılı olma düzeylerinin sosyal-duygusal yeterlilik üzerindeki kısa ve uzun süreli etkileri ele alınmıştır. Araştırmaya, 4-6 yaş grubundan 40 çocuk katılmıştır. Araştırmada, Çocuk Davranış Ölçeği’nin aşırı hareketlilik ve korkulu-kaygılı olma alt boyutları ile Sosyal Duygusal İyi Oluş, Psikolojik Sağlamlık Ölçeği kullanılmıştır. Bulgulara göre güz dönemindeki aşırı hareketlilik düzeyi, aynı dönemdeki sosyal ilişki kurma/sosyal performans, kendini kontrol/özdüzenleme, sorumluluk bilinci-görev yönelimi, keşfetmekten keyif alma-keşfetme merakı düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. Güz dönemindeki aşırı hareketlilik düzeyi, bahar dönemindeki kendini kontrol/özdüzenleme ve sorumluluk bilinci-görev yönelimi düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. Bahar dönemindeki aşırı hareketlilik düzeyi, aynı dönemdeki sosyal ilişki kurma/sosyal performans, kendini kontrol/özdüzenleme, stresle başa çıkma-duygusal dengelilik, sorumluluk bilinci-görev yönelimi, keşfetmekten keyif alma-keşfetme merakı düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. Güz dönemindeki korkulu kaygılı olma düzeyi, aynı dönemdeki sosyal ilişki kurma/sosyal performans, kendini kontrol/özdüzenleme, kendine güven-atılganlık, sorumluluk bilinci-görev yönelimi, keşfetmekten keyif alma-keşfetme merakı düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. Güz dönemindeki korkulu kaygılı olma düzeyi, bahar dönemindeki sosyal ilişki kurma/sosyal performans, kendini kontrol/özdüzenleme, kendine güven-atılganlık, sorumluluk bilinci-görev yönelimi, keşfetmekten keyif alma-keşfetme merakı düzeylerini anlamlı biçimde yordamaktadır. Bahar dönemindeki korkulu kaygılı olma düzeyi, aynı dönemdeki tüm sosyal duygusal iyi oluş, psikolojik sağlamlık değişkenlerini anlamlı biçimde yordamaktadır.

Anahtar Terimler: Akran ilişkileri, sosyal ve duygusal yeterlik, psikolojik sağlamlık, okul öncesi.

KAYNAKÇA

Aktan, B. Ş., & Önder, A. (2018). Okul öncesi dönemde psikolojik dayanıklılık. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(2), 20-30.

Balaban Dağal, A., & Bayındır, D. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının ego sağlamlık düzeylerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 132-150.

Bektaş, M., & Özben, Ş. (2016). Evli bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin bazı sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 215-240.

Best Start Resource Centre (2018). Building resilience in young children. http://www.ecdc.syr.edu/wp-content/uploads/BuildingResilience-1.pdf. Erişim Tarihi: 10.06.2020.

Child Mind Institute, (2018). Understanding Anxiety in Children and Teens 2018 Children’s Mental Health Report. http://www.infocoponline.es/pdf/ANSIEDAD.pdf. Erişim tarihi: 06.08.2020.

Coplan R. J., Prakash K., O'Neil K., & Armer M. (2004). Developmental Psychology, 40(2), 244-58.

Cunningham C. E., Siegel L. S., & Offord D. R. (1985). A developmental dose-response analysis of the effects of methylphenidate on the peer interactions of attention deficit disordered boys. Journal of Child Psychology & Psychiatry. 26, 955–971.

Dinçer, Ç., Baş, T., Teke, N., Aydın, E., İpek, S., & Göktaş, İ. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının kişiler arası problem çözme ve sosyal becerileri ile akran ilişkilerinin değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 882-900.

Duckworth, A., & Seligman, M. (2005). Self-discipline out does IQ in predicting academic performance of adolescents. Psychological Science, 16, 939–944.

Durmuşoğlu-Saltalı, N., Erbay, F., Işık, E., & İmir, H. M. (2018). Turkish Validation of Social Emotional Well-Being and Resilience Scale (PERIK). International Electronic Journal of Elementary Education, 10(5), 525-533.

Earvolino-Ramirez, M. (2007). Resilience: A concept analysis. Nursing Forum, 2(42),73-82.

Farooq, M. S., & Kai, Y.T. (2016). A critical study of primary education situation in AJK state. International Online Journal of Primary Education (IOJPE), 5(1), 40-50.

Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Gülay, H. (2009a). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(22), 82-93.

Gülay, H. (2009b). 5-6 Yaş çocuklarının sosyal konumlarını etkileyen çeşitli değişkenler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. VI, (I), 104-121.

Gülay Ogelman, H., & Erten, H. (2013). 5-6 Yaş Çocuklarinin Akran İlişkileri ve Sosyal Konumlarinin Okula Uyum Düzeyleri Üzerindeki Yordayici Etkisi (Boylamsal Çalışma). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 453-163.

Hall, J., Sylva, K., Melhuish, E., Sammons, P., Siraj-Blatchford, I., & Taggar, B. (2009). The role of pre-school quality in promoting resilience in the cognitive development of young children. Oxford Review of Education, 35(3) 1-43.

Hay, D. F. (2005). Early peer relations and their ımpact on children’s development. Encylopedia on Early Childhood Development. http://www.child-encyclopedia.com/sites/default/files/textes-experts/en/829/early-peer-relations-and-their-impact-on-childrens-development.pdf. Erişim tarihi: 06.08.2020.

Jones, D. E., Greenberg, M., & Cowley, M. (2015). Early social-emotional functioning and public health: the relationship between kindergarten social competence and future wellness. American Journal of Public Health, 105, 2283–2290

Kararırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-138.

Killen, M., & Coplan, R. J. (2011). Social development in childhood & adolescence. USA: Blackwell Publishing Ltd.

Ladd, G. W. (2009). Trends, Travails, and Turning Points in Early Research on Children’s Peer Relationships: Legacies and Lessons for Our Time?. Chap. 2 in Handbook of Peer Interactions, Relationships, and Groups, eds. K.H. Rubin, W.M. Bukowski, & B. Laursen, 20–41. New York: Guilford

Ladd, G. W., & Profilet, S. M. (1996). The Child Behavior Scale: A teacher-report measure of young children’s aggressive, with drawn, and prosocial behaviors. Developmental Psychology, 32, 1008-1024.

Lam, L. T., &  Wong, E. M. Y. (2017). Enhancing social emotional well being in young children through improving teachers’ social emotional competence and curriculum design in Hong Kong. International Journal of Child Care and Educational Policy, 11(5), 1-14.

Masten, A. S. (2001). Ordinary Magic. American Psychologist, 56 (3), 227-238.

Masten, A. S., ve Garmezy, N. (1985). Risk, vulnerability, and protective factors in developmental psychopathology. In B. Lahey, A. E. Kazdin (Eds.), Advances in clinical child psychology, 8(pp. 1-52). New York, NY: Plenum Press.

Masten, A. S. , Gewirtz, A. H. , & Sapienza, J. K. (2013). Resilience in development: The importance of early childhood (rev. ed.). In Tremblay, R.E. , Boivin, M. & Peters, R. (Eds.), Encyclopedia on Early Childhood Development (pp. 1–6).

Mastow, A. J. (2004). Longitudinal and concurrent prediction of peer acceptance: direct and indirect effects of emotional, cognitive and behavioral factors Unpublished doctoral dissertation. USA: University of Deleware.

Mayr, T., & Ulich, M. (2006). Perik: Positive entwicklung und resilienz im kindergartenalltag. Staatinstitut fur frühpädagogik IFP.

Mayr, T., & Ulich, M. (2009). Social-Emotional well-being and resilience of children in early childhood settings- PERIK: An empirically based observation scale for practitioners. Early Years. An International Journal of Research and Development, 29(1), 45-57.

National Institute of Health. (2014). Quality Assessment Tool for observational cohort and cross-sectional studies. https://www.nhlbi.nih.gov/health-pro/guidelines/in-develop/cardiovascular-risk-reduction/tools/cohort. Erişim tarihi: 05.08.2020.

Öz, P. D. F., & Yılmaz, U. H. E. B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.

Public Health England. (2014). The link between pupil health and wellbeing and attainment. London: Public Health England.

Rubin, K. H., Bukowski, W., & Parker, J. G. (1998). Peer interactions, relationships, and groups. In W. Damon & N. Eisenberg (Ed.), Handbook of child psychology: Social, emotional, and personality development (p. 619–700). John Wiley & Sons, Inc..

Sipahioğlu, Ö. (2008). Farklı risk gruplarındaki ergenlerin psikolojik sağlamlıklarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Song, S. Y. (2006). The role of protective peers and positive peer relationships in scholl bullying: How can peers help ? Unpublished Doctoral Thesis. University of Nebraska, Nebraska.

Werner, E., & Smith, R. (1982). Vulnerable but Invincible: A longitudinal study of resilient children and youth. New York: McGraw-Hill.

Werner E., & Smith R. (1992). Overcoming the odds: high risk children from birth to adulthood. Ithaca, NY.: Cornell University Press.