OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMU ÇALIŞANLARININ EKOLOJİK AYAK İZİ FARKINDALIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Abstract

DETERMINING THE ECOLOGICAL FOOTPRINT AWARENESS LEVELS OF PRESCHOOL EMPLOYEES

Every individual living in the world is responsible for environmental problems caused by the deterioration in ecological balance. In order to prevent the occurrence of these problems, each individual should be aware of their behavior related to the subject. In this context, Ecological footprint awareness is extremely important for the individual to know their impact on nature, to predict how their behavior towards the environment will reflect on the next generation and to take responsibility for these behaviors. The research was carried out to determine the ecological footprint awareness levels of the managers, teachers and other staff (such as civil servants, auxiliary staff) working in the preschools and to determine whether the ecological footprint awareness levels differ according to some variables. In the study, which was carried out descriptively because it was aimed to reveal the current situation, the working group consists of 287 staff working in the preschools in the central districts of Denizli. Demographic Information Form, and the Ecological Footprint Awareness Scale was used as data collection tools. Data was analyzed by using the t-test and the one-factor ANOVA test. As a result of the research, it was found that the ecological footprint awareness levels of the preschool employees did not differ significantly according to their gender and their working positions in the school. It was also determined that there was a difference between the ecological footprint awareness levels and their ages in food and transportation dimensions.

Keywords: Ecological Footprint, preschool education, sustainability.

Öz

Dünya üzerinde yaşayan her birey, ekolojik dengedeki bozulmalar sonucu oluşan çevresel sorunlardan sorumludur. Bu sorunların oluşumunu engellemek için öncelikle her bireyin konu ile ilgili davranışlarının farkında olması gerekmektedir. Bu bağlamda, Ekolojik ayak izi farkındalığı, bireyin, kendisinin doğa üzerindeki etkisini bilmesi, çevreye yönelik davranışlarının gelecek nesle nasıl yansıyacağını öngörebilmesi ve bu davranışlarının sorumluluğunu üstlenmesinde son derece önemlidir. Araştırma, okul öncesi eğitim kurumunda görev yapan yönetici, öğretmen ve diğer personelin (memur, yardımcı personel gibi), ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin saptanması ve katılımcıların bazı değişkenlere göre ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin farklılaşıp, farklılaşmadığını belirlemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Mevcut durumu ortaya çıkarmayı amaçlandığından betimsel olarak gerçekleştirilen çalışmada, araştırmanın çalışma grubunu, Denizli İli, merkez ilçelerinde okul öncesi eğitim kurumunda görev alan 287 personel oluşturmaktadır. Araştırmada kurum personelinin demografik bilgilerini toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formu, ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerini belirleyebilmek için Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği kullanılmıştır. Veriler t-testi ve tek faktörlü ANOVA testi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, okul öncesi kurum personelinin ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin cinsiyetlerine göre anlamlı değişmediği bulunmuştur. Araştırmada katılımcıların, gıda ve ulaşım boyutunda ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri ile yaşları arasında farklılık olduğu belirlenmiştir. Araştırmaya göre, katılımcıların gıda alt boyutundaki ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin, öğrenim düzeylerine göre farklılaştığı söylenebilir

Anahtar Terimler: Ekolojik Ayak İzi, okul öncesi eğitim, sürdürülebilirlik.

KAYNAKÇA

Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K., & Polat, F. (2008). Ekolojik ayak izinin kavramsal içeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde bireysel ekolojik ayak izi hesaplaması. Akdeniz IIBF Dergisi, 8(15), 1-25.

Akkor, Ö. (2018). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Lefkoşa: Yakındoğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Ballantyne, R., Fien, J., & Packer, J. (2001). School environmental education programme impacts upon student and family learning: A case study analysis. Environmental Education Research, 1(7).

Bee, H., & Boyd, D (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. (Çev. Ed. O. Gündüz.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.

Birand, A. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalıkları ve çevre dostu davranışları. Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Blatchford, J. S., & Smith, K. C., & Pramling-Samuelsson, I. (2010). Education for sustainable development in the early years”. World Organization For Early Chıldhood Education. http://www.ecesustainability.org erişim tarihi: 15.01.2019

Borg, F., & Winberg, T. M., & Vinterek, M. (2019). Preschool children’s knowledge about the environmental impact of various modes of transport. Early Child Development and Care, 189(3), 376-391.

Bozyiğit, S., & Madran, C. (2018). Çocukların çevre bilinçli tüketici olarak sosyalleşmesinde annelerin çocuk yetiştirme tutumlarının rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(2), 173-196.

Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.

Cevher-Kalburan, N., Kandır, A., & Yurt, Ö. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevresel tutumları. II. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi (29 Nisan-2 Mayıs 2010), Antalya (ss. 1536-1552).

Coşkun Çelik, I. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.

Çetin, F. A. (2015). Ekolojik ayak izi eğitiminin 8. sınıf öğrencilerinin sürdürülebilir yaşama yönelik tutum, farkındalık ve davranış düzeyine etkisi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Çıkrık, S., & Yel, M., (2019). Biyoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies Social Sciences, 14 (6), 2999-3008.

Edwards, S. (2005). Talking about a revolution: Paradigmatic change in early childhood education from developmental to Sociocultural Theory and Beyond”. Melbourne Studies in Education, 46, 1, 1–12.

Gottlieb, D., Gadot, E. V., Haim, A., & Kissenger, M. (2012). The ecological footprint as an educational tool for sustainability: A case study analysis in an Israeli public high school. International Journal of Educational Development, 32, 193-200.

Günal, N., Işıldar, G. Y., & Atik, A. D. Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 11(4), 34-46.

Güngör, H. (2019). Bir okul öncesi eğitim kurumunda ekolojik ayak izi uygulamaları ile sürdürülebilir yaşam fırsatlarının geliştirilmesi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.

Keleş, Ö, Uzun, N., & Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 2(9).

Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmış Doktora Tezi.

McNichol, H., Davis, J. M., & O’Brien K. R. (2011). “An Ecological footprint for an early learning centre: Identifying opportunities for early childhood sustainability education through ınterdisciplinary research.” Environmental Education Research 17 (5), 689–704.

O’Gorman, L., & Davis, J. (2013) Ecological footprinting: its potential as a tool for change in preservice teacher education, Environmental Education Research, 19:6, 779-791, DOI: 10.1080/13504622.2012.749979

Özdamar, K (2004), Paket programlarla istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitapevi.

Öztürk, G. (2010). İlköğretim 7. Sınıflarda Çevre Eğitimi İçin Ekolojik Ayak İzi Kavramının Kullanılması ve Değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.

Özgen, U., & Aksoy, A. D. (2017). Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara ili örneği). Third Sector Social Economic Review, 52(3), 46-65.

Purutçuoğlu, E. Y., (2008). Üniversite öğrencilerinin demografik özellikleri ve materyalist eğilimleri ile çevreye yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.

Silkü, H. A. (2011). Halkla ilişkiler öğrencilerinin çevre sorunlarına yönelik tutumları. Bildiri, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Ankara, Türkiye

Şahin, H. G., & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Elementary Education Online, 17(3).

Wackernagel, M. (2013). Biocapacity Matters. https://www.ethz.ch/content/dam/ethz/main/eth-zurich/nachhaltigkeit/Bildmaterial/Pioneers/Wackernagel/ETHSustainability_Pioneers_Wackernagel_February2013.pdf erişim tarihi: 15.01.2017

Vrasidas, C., Zembylas, M., Evagorou, M, Avraamidou, L., & Aravi, C. (2007). ICT as a Tool for Environmental Education, Peace, and Reconciliation. Educational Media International, 44(2), 129–140.

Yıldız, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.

Yiğitkaya, B. (2019). Öğretmen adaylarının EAİ farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.