İDEAL DERS KİTABI ARAYIŞINDA SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARININ BAZI ÖZELLİKLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

THE EXAMINING OF THE SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS IN TERMS OF SOME FEATURES IN THE RESEARCH OF THE IDEAL TEXTBOOK

In an environment in which the students’ interests and mental development are different, one of the means from which teachersbenefit are textbooks. In our country where the layers of Feudal-industry-information society are living nested, it is a great mistake to expect the students to be at the same readiness level. In this frame, despite the lack of other class materials, the textbooks possible to exist in all educational institutions are needed to have qualified physical, educational, visual, and language expression features. In this study, secondary school 6th grade Social Studies textbooks are investigated in terms of features of qualified physical, educational, visual and language-expression through a case study. As a result of investigations and interviews it was observed that in 6th grade Social Studies text books,  there isn’t a preface describing how students will utilize the book, the content of it and etc., there aren’t any expressions of acquisitionat the beginning of units in which what is going to be taught  is explained, there isn’t any summary at the end of the units and an index at the end of the book and a small atlas composed of useful historical-geographical maps, and subject explanations are insufficient. Within these results, some suggestions are made benefiting from the books in our country and other countries, teachers of social studies and teacher candidates in order for the present books to be converted into ideal social studies books.

Keywords: Textbook, social studies, features of qualified physical-educational-visual and language-expression, ideal textbook.

ÖZET

Öğrencilerin ilgi alanları ve zihinsel gelişimlerinin farklı olduğu bir eğitim ortamında öğretmenlerin en çok kullandığı araçlardan birisi de ders kitaplarıdır. Feodal-Sanayi-Bilgi toplumu katmanlarının iç içe yaşadığı ülkemizde bütün öğrencilerin aynı hazırbulunuşluk düzeyinde olmasını beklemek büyük bir yanılgıdır. Bu çerçevede diğer ders araçlarının yoksunluğuna rağmen, bütün eğitim kurumlarında bulunması mümkün olan ders kitaplarının nitelikli fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özelliklerine sahip olması gerekmektedir. Bu çalışmada ortaokul 6. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitapları örnek bir inceleme yoluyla fiziksel, eğitsel, görsel ve dil-anlatım özellikleri açısından incelenmiştir. Yapılan incelemeler ve görüşmeler sonucunda; 6. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında genel olarak öğrencilerin kitabı nasıl kullanacaklarını, kitap içeriğini vb. anlatan bir önsözün, ünite başlarında o ünitede nelerin öğretileceğinin belirtildiği kazanım ifadelerinin, ünite sonunda bir özet kısmının, kitap sonunda indeksin ve kullanışlı tarihi-coğrafi haritalardan oluşan küçük bir atlasın olmamasının, metin kısımlarında konu anlatımlarının yetersizliğinin vb. dikkat çeken eksiklikler olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar çerçevesinde mevcut kitapların ideal bir Sosyal Bilgiler ders kitabına dönüşebilmesi için ülkemizdeki ve diğer ülkelerdeki kitaplardan, sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğretmen adaylarının görüşlerinden yararlanarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ders kitabı, sosyal bilgiler, fiziksel-eğitsel-görsel-dil ve anlatım özellikleri, ideal ders kitabı.

KAYNAKÇA

ALTUN, A., DOĞAN, Y. ve UZUN, E., (2010). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı, Altın Kitaplar, Ankara.

CEYHAN, E. ve YİĞİT, B., (2005), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Anı Yayınları, Ankara.

KILIÇ, A. ve SEVEN, S., (2002), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Pegem A Yayıncılık, Ankara

KÜÇÜKAHMET, L. (Editör), (2011), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (Ed. Leyla Küçükahmet), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

MEB 4-5-6-7-8. Sınıflar Öğrenci Ders, Çalışma kitapları ve Öğretmen Kılavuz kitapları.

PINGEL, F., (2003), Ders Kitaplarını Araştırma ve Düzeltme Rehberi, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.

SEMENDEROĞLU, A. ve GÜLERSOY, A.E., (2005a), “İdeal Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Arayışında Yeni Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi”, II. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi 26-28 Mayıs 2005 Van, Bildiriler, MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, ss. 160-174, Ankara.

SEMENDEROĞLU, A. ve GÜLERSOY, A.E.,(2005b), “Eski ve Yeni 4-5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi”, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi (Ulusal Hakemli), Sayı: 18, ss. 141-152, İzmir.

ŞAHİN, C. ve KÜÇÜKAHMET, L. (Editör), (2001), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.

ŞAHİN, C., (Editör), (2003), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.

VIOLA, H., JENNINGS, C., BEDNARZ, S.W., CORTÉS, C.E., SCHUG, M.C, WHİTE, C.S., (2005). SocialStudies (5. Class), United StatesHistory, HoughtonMifflin, Boston, USA.