İLKOKUL ÖĞRENCİLERİNDE EVRENSEL VE İNSANİ DEĞERLERİN KAZANDIRILMA SÜRECİNİN,SINIF ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

EVALUATION OF THE EDUCATION PROCESS OF UNIVERSAL AND HUMANITARIAN VALUES UNDER CONSIDERATION OF THE OPINIONS OF CLASSROOM TEACHERS

Our values in our personal and social life are an important and indispensable part of our lives. We even direct our lives and make decisions in accordance with these values. The major part of the values we share with the society are acquired in educational institutions. Therefore, the opinions of classroom teacher regarding the education process of universal and humanitarian values are very important. The purpose of this study is the determination of the applied methods and techniques of classroom teachers during the education process of “universal” and “humanitarian” values at the elementary school level and the effects of the family, school and environment on this process. This is a qualitative study conducted for the evaluation of the education process of universal and humanitarian values in elementary school students under the consideration of the opinions of classroom teachers. The study group of this study is consistent of primary school classroom teachers working in various schools in the Province of Sakarya during the 2014-2015 school year. The data was obtained from 30 teachers with the face-to-face interview method and observation forms containing 6 questions. The data obtained from the interviews was analysed with the descriptive analysis method. According to the results obtained from the study, the methods for the student acquisition of universal and humanitarian values which are mostly used by classroom teachers are drama, case studies and empathetic thinking. If the effects of this on the students is considered, the teachers pointed out that they were also considering being a role model during the internalisation process of the universal and humanitarian values. They expressed the opinion that, during the acquisition process of universal and humanitarian values the cooperation of the family-school-environment and the consistency thereof is important, that the support of the family is always a necessity and that the environment is very important. As a result it can be inferred that, the obtainment of efficient results from value education techniques and raising “good individuals” is dependant on the unification of these techniques together with other school subjects under an inter-disciplinary approach and the ensurance of the wilful and effective support of the participants and conduction of systematical and planned studies. This conducted study is important regarding the determination of the methods in used by elementary school classroom teachers for the education of values and the importance of the family and environment during this process. It aims to provide explanation for the positive and negative effects of the effectiveness and other factors of teacher behaviours during the value teaching process.

Keywords: Value education, Universal and Humanitarian values, Teachers, Teacher Opinions, Value Acquisition.

ÖZET

Kişisel ve toplumsal hayatımız içerisinde, sahip olduğumuz değerler, yaşamımızın önemli ve vazgeçilmez bir parçasıdır. Hatta yaşamımızı bu değerlere göre yönlendirir ve kararlarımızı yine bu değerlere göre veririz. Özellikle toplumla paylaştığımız değerlerin büyük bölümünü eğitim kurumlarında ediniriz. Bu yüzden evrensel ve insani değerin öğretiminde özellikle sınıf öğretmenlerinin görüşleri büyük önem kazanmaktadır. Çalışmada amaç, ilkokul düzeyinde, sınıf öğretmenlerinin “evrensel” ve “insani” değerleri kazandırma sürecinde, uyguladıkları yöntem ve teknikleri tespit etmek, aile- okul ve çevrenin bu sürece etkisini saptamaktır. Bu araştırma, ilkokul öğrencilerinde evrensel ve insani değerlerin kazandırılma sürecinin, sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi amacıyla hazırlanan nitel bir çalışmadır. Bu araştırmanın çalışma grubunu 2014–2015 eğitim öğretim yılında Sakarya ilinde farklı okullarda görev yapmakta olan ilkokul sınıf öğretmenleri oluşturmuştur. Görüşme yöntemiyle 30 öğretmenden, 6 sorudan oluşan gözlem formları ile veri toplanmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre ilkokul sınıf öğretmenlerinin evrensel ve insani değerleri kazandırmak için en fazla drama, örnek olay ve empatik düşünme yöntemlerini kullandıkları tespit edilmiştir. Öğrenciler üzerinde etkisi düşünüldüğünde evrensel ve insani değerlerin içselleştirilmesinde öğretmenler, rol model olma durumunu da göz önünde bulundurduklarını belirtmişlerdir. Öğrencilere evrensel ve insani değerleri kazandırmada aile-okul-çevre işbirliğinin ve tutarlılığının önemli olduğu, ailenin desteğinin her zaman gerektiği ve çevrenin öneminin büyük olduğu yönünde görüş bildirmişlerdir. Sonuç olarak diyebiliriz ki, değerler eğitimi uygulamalarından etkili sonuçlar alınması ve “iyi insan” yetiştirilmesi, bu çalışmaların disiplinler arası yaklaşımla diğer derslerle bütünleştirilerek uygulanmasına, katılımcıların gönüllü ve etkin desteğinin sağlanmasına, sistemli ve planlı çalışmalarla yürütülmesine bağlıdır. Yapılan bu çalışma, değerler eğitimi alanında ilkokul sınıf öğretmenlerinin uyguladıkları yöntemleri ve bu süreçte aile ve çevrenin etkisini tespit etme açısından önemlidir. Öğretmen davranışlarının değer öğretiminde öğrenci üzerindeki etkinliğini ve diğer etkenlerin süreçteki olumlu ve olumsuz katkılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Değerler Eğitimi, Evrensel ve İnsani değerler, Öğretmenler, Öğretmen Görüşleri, Değerlerin Kazandırılması

KAYNAKÇA

Aslan, R. (2007). Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Birinci Basamaktaki Öğrencilerin Temel Bilgi, Beceri ve Değerleri Kazanma Düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Büyükdüvenci, S. (2003). Değerin Değeri Üzerine. (Editör: S. Yalçın). Değer ve Bilgi Sempozyum Kitabı. Ankara: Vadi Yayınları

Çavdar. M. (2009). İlköğretim Öğretmenlerinin Bireysel Değerlerinin Çok Boyutlu İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Ekşi, H. (2003). “Temel İnsani Değerlerin Kazandırılmasında Bir Yaklaşım: Karakter Eğitimi Programları”, Değerler Eğitimi Dergisi. 1 - 1, 79–96

İşcan, C. D. (2007). İlköğretim Düzeyinde Değerler Eğitimi Programının Etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü

Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Vural, M. (2009). İlköğretim Okulu Programı. Erzurum: Yakutiye Yay.

Yılmaz, K. (2006). İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerine Göre Kamu İlköğretim Okullarında Bireysel ve Örgütsel Değerler ve Okul Yöneticilerinin Okullarını Bu Değerlere Göre Yönetme Durumları. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Demirel, Ö. (2004). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Dilmaç. B. (1999). İlköğretim öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi: İstanbul.

Eğitim Reformu Girişimi. (2005). Yeni Öğretim Programlarını İnceleme ve Değerlendirme Raporu.

Senemoğlu, N. (2004). Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (1999). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.

Akbaş, O. (2008). “Değer Eğitimi Akımlarına Genel Bir Bakış” Değer Eğitimi Dergisi, 6 (16), 9-27.

Balcı, F. A. ve Yelken, T. (2010). “İlköğretim Öğretmenlerinin ‘Değer’ Kavramına Yükledikleri Anlamlar” Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 81-90.

Genç, S. ve Eryaman, Y. (2007). “Değişen Değerler ve Yeni Eğitim Paradigması”, www.aku.edu.tr/AKU/DosyaYonetimi (Erişim Tarihi:13.10.2011).

Kunduroğlu, T. (2010). “4. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programıyla Bütünleştirilmiş ‘Değer Eğitimi’ Programının Etkililiğinin İncelenmesi” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.

Yazıcı, K. (2006). “Değerler Eğitimi’ne Genel Bir Bakış”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 19, 499-522.