FEN VE TEKNOLOJİ DERSİNDE PROJE TABANLI ÖĞRENME YÖNTEMİ KULLANIMININ İLKÖĞRETİM 5. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN FEN VE TEKNOLOJİ DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARINA, DERS BAŞARISINA VE KAVRAM YANILGILARININ GİDERİLMESİNE ETKİSİ

Abstract

THE IMPACT OF THE USE OF PROJECT BASED LEARNING METHODS IN SCIENCE AND TECHNOLOGY LESSON ON THE 5^TH GRADE PRIMARY SCHOOL STUDENTS ATTITUDES, SUCCESS IN LESSON AND ELIMINATION OF MISCONCEPTIONS TOWARDS SCIENCE AND TEHNOLOGY LESSON

This study is performed for the purpose of investigating whether there is an effect of the use of project-based learning method in Science and Technology lesson on success, attitude and elimination of misconceptions. 42 5^th grade students in a primary school in Soma, Manisa constitute the sample group (experimental and control group) of this study. Before the application of the experimental study, open-ended questions as achievement and attitude tests are applied to the experimental and control groups as pre-test and post-test in order to determine the misconceptions. In this research, the class is taught to the experimental group by using project-based learning method and it is taught to the control group by using traditional methods. At the end of the application, the open-ended questions as achievement and attitude tests are applied to the experimental and control group students to observe the changes in students and  to check whether the misconceptions have improved or not. T test is used in the analysis of quantitative data obtained from achievement and attitude tests. According to the analysis results, the increase of the success of the experimental and control groups are compared, there is not a significant statistical difference between the two groups although there is a difference in favour of the experimental group; when the attitudes of the experimental and control groups are compared, the mean of the experimental group is higher than the control group and it is concluded that this difference is statistically significant. The other part of the study related with the elimination of the misconceptions is the qualitative stage of the study. The open-ended questions which are used as a means of gathering data are used in order to determine the misconceptions of the students and the effect on the elimination of the misconceptions at the end of the study. At the end of the study, it is determined that misconceptions are eliminated in the experimental group that is taught through project-based learning compared to the control group.

Key Words: Science and Technology Lesson, Project Based Learning, Misconception

Öz

Bu çalışma fen ve teknoloji dersinde proje tabanlı öğrenme yöntemini kullanmanın başarıya, tutuma ve kavram yanılgılarının giderilmesine etkisinin olup olmadığını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmanın örneklemini Manisa ili Soma ilçesinde bir ilköğretim okulunun 5. sınıflarında okuyan toplam 42 öğrenci (Deney ve Kontrol grubu) oluşturmaktadır. Örneklem grubunu oluşturan deney ve kontrol grubu öğrencilerine uygulamaya başlamadan önce hazırlanan basarı ve tutum testi ön test olarak ve kavram yanılgılarının tespiti için açık uçlu sorular uygulanmıştır. Araştırmada ders, deney grubu olarak seçilen öğrencilere proje tabanlı öğrenme yöntemi kullanılarak, kontrol grubu olarak seçilen öğrencilere de geleneksel yöntemle islenmiştir. Uygulama sonunda öğrencilerdeki değişimleri gözlemlemek amacıyla deney ve kontrol grubu öğrencilerine basarı ve tutum testi son test olarak ve kavram yanılgılarının düzelip düzelmediğini kontrol etmek için açık uçlu sorular tekrar verilmiştir. Araştırmada basarı ve tutum testinden elde edilen niceliksel verilerin analizinde istatistikî işlemlerden t testi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, deney ve kontrol grubu öğrencilerinin başarılarındaki artış karsılaştırıldığında deney grubunun lehine bir fark olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığı; deney ve kontrol gruplarının tutumları karsılaştırıldığında deney grubunun ortalamasının kontrol grubu ortalamasından yüksek olduğu, bu farkın da istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın kavram yanılgılarının giderilmesine ilişkin diğer kısmı nitel asama olup, veri toplama aracı olarak kullanılan “açık uçlu sorular” öğrencilerde oluşan kavram yanılgılarını tespit etmede ve araştırma sonunda kavram yanılgılarının giderilmesine etkisinin tespitinde kullanılmıştır. Çalışma sonunda proje tabanlı öğrenme yöntemi ile ders uygulayan deney grubu öğrencilerinde kontrol grubuna göre kavram yanılgılarının giderildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Fen ve Teknoloji Dersi, Proje Tabanlı Öğrenme, Kavram Yanılgısı

KAYNAKÇA

Açıkgöz  Ün,  K.  (2000).  Etkili  Öğrenme  Öğretme  (3.Baskı).  Đzmir:  Kanyılmaz Matbaası.

Açıkgöz, K. Ü. (2003). Aktif Öğrenme. Đzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.

Akgün, Ş. (2001). Fen Bilgisi Öğretimi. (6. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.

Akpınar, E., Yıldız, E.,Ergin, Ö. Akpınar, D. (2005). Đlköğretimde Proje Çalışmaları ve Bilim Şenliklerine Yansımaları. I. Ulusal Fen ve Teknoloji Sempozyumu. (Kasım 2005). Ankara.

Alkan, H. (1993). Fen Bilimlerinde Eğitim ve Öğretmen Yetiştirme Modeli. H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi. 9: 115-124.

Anlıak, Ş., Yılmaz, H. (2004). Kuramsal Bakış Açısıyla Proje Yaklaşımı. Eğitim Araştırmaları Dergisi. 5(17): 92-101

Aşçı, Z., Özkan, Ş. ve Tekkaya C. (2001). Student’s Misconceptions About Respiration. Eğitim ve Bilim Dergisi. 26 (120): 29-36

Bacanak, A., Karamustafaoğlu, O. ve Köse, S. (2003). Yeni Bir Bakış: Eğitimde Teknoloji Okuryazarlığı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14: 191-196.

Balakrishnan M. (2000). An Investigation of the use of constructivism and technology in Project based learning. http://www.blackwell-synergy.com. 17.05.2007

Başbay, A. (2005). Basamaklı Öğretim Programıyla Desteklenmiş Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının Öğrenme Sürecine Etkileri. Ege Eğitim Dergisi. 6(1):95–116

Bıkmaz,  F.  (2001).  Đlköğretim  4.  ve  5.  Sınıf  Öğrencilerinin  Fen  Bilgisi  Dersindeki Başarılarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.

Blumenfeld, P.; Soloway, E.; Marx, R.A. (1991). Motivating Project Based Learning: Sustaining the Doing Supporting the Learner. Educational Psychologist. 26(3–4): 369–398

BTIE 2001. Bilişim Teknolojileri Işığında Eğitim. Bildiriler Kitabı. Ankara 2001.s.259-260

Buck Instıtute for Education. (BIE). Project Based Learning. http://www.bie.org/pbl 25.12.2006

Büyükkaragöz, S. S. (1997). Program Geliştirme “Kaynak Metinler”. Konya: Öz Eğitim Yayınları.

Büyükkasap,  E.  ve  Samancı,  O.  (1998).  Đlköğretim  Öğrencilerinin  Işık  Hakkındaki Yanlış Kavramları. Gazi üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 6 (1) :109,120.

Cambazoğlu, Ö. (1984). Fen Öğretiminde Karşılaşılan Başlıca Sorunlar Ve Nedenleri. Peker, Ö. (Ed.) Orta Öğretim Kurumlarında Fen Öğretimi ve Sorunları. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.

Cor, P.K., (1995) Bridging the Gap Between Initial Teacher Training and Teacher Induction, Journal of Education for Teaching: International Research and Pedagogy. 21(3), 333-346.

Coşkun, M. (2004). Coğrafya Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, G.Ü. Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Çeliköz, N. (2004). Yeni Program Geliştirme Anlayışına Dayalı Olarak Geliştirilen Bir Program Tasarımının Öğrenci Başarısına Etkisi. Gazi Eğitim Dergisi. 24(1):99-113.

Çepni, S. (2001). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Erol Ofset Matb.

Çepni, S., Ayas, A., Akdeniz, A.R., Özmen, H., Yiğit, N. ve Ayvacı, H.Ş. (2005). Kuramdan Uygulamaya Fen ve Teknoloji Öğretimi (4. Baskı). Ankara:PegemA Yayıncılık.

Çilenti, K. (1985). Fen Eğitimi Teknolojisi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Çilenti, K.,(1998). Eğitim Teknolojisi Ve Öğretimi. Ankara: Kadıoğlu Matbaası.

Demirel Ö., Başbay A., Uyangör N., Bıyıklı C., (2001) Proje Tabanlı Öğrenme Modelinin Öğrenme Sürecine Ve Öğrenci Tutumlarına Etkisi. http://www.epo.hacettepe.edu.tr/eleman/Bolu.doc 25.12.2006

Demirhan, C. (2002). Program Geliştirmede Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı.

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Dede, Y. Yaman, S. (2003). Fen ve Matematik Eğitiminde Proje Çalışmalarının Yeri, Önemi ve Değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 23 (1): 117-132.

Demirel, Ö. (1996). Genel Öğretim Yöntemleri. Ankara: USEM Yayınları. Demirel, Ö. (2002). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık. Deryakulu, D. (2002). Sınıfta Demokrasi. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.

Doppelt, Y. (2003). Implementation and Assessment of Project-Based Learning in a Flexible Environment. International Journal of Technology and Design Education. 13, 255–272

Dönmezer, Đ., (1996).Eğitim Psikolojisi (Eğitimin Psikolojik Temelleri).  Đzmir

Durmaz, H.; Dalgıç, Ö.; Paksuz, S. (2004). Fen Bilgisi Öğretiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımı Üzerine Yürütülen Bir Çalışma. (4-7 Eylül 2004). VI. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Bildiri Kitabı, s.67. Đstanbul: Marmara Üniversitesi.

Ekiz. D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem Ve Metotlarına Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.

Erden, M. (1992). Eğitimde Program Değerlendirme. Ankara: PegemA Yayıncılık.

Erdem, M. ve Akkoyunlu, B. (2002). Đlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Beşinci Sınıf Öğrencileriyle Yürütülen Ekiple Proje Tabanlı Öğrenme Üzerine Bir Çalışma. http://ilkogretim-online.org.tr/vol1say1 15.03.2007

Erdoğan, M. (2007). Yeni Geliştirilen Dördüncü Ve Besinci Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programının Analizi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(2):221- 254

Ersoy A. (2006).   Đlköğretim   Besinci   Sınıfta   Teknoloji   Destekli   Proje   Tabanlı Öğrenme Uygulamaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Kasım.

Fidan, N. (1996). Okulda Öğrenme ve Öğretme. Alkım Yayınları

Frank, M., ve Barzilai, A. (2004). Integrating alternative assesment in a project-based learning course for pre-service science and technology teachers. Assesment & Evaluation in Higher Education, 29 (1): 41-61.

Girgin, A. (2003). Proje Temelli Öğrenme Yönteminin Özel Konya Esentepe Đlköğretim  Okulu  Tarafından  Uygulanmasına  Yönelik  Bir  Değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.

Global Schoo lNet Foundation. What is project based learning. http://www.globalschoolnet.org/web/pbl 16.04.2006

Gözütok, F. D. (2004). Öğretmenliğimi Geliştiriyorum. Ankara: Siyasal Kitabevi.

Grant M. M. (2002). Gettıng A Grıp On Project-Based Learnıng: Theory, Cases And Recommendatıons. Meridian: A Middle School Computer Technologies Journal a service of NC State University, Raleigh, NC. Volume 5, Issue 1, Winter.

Gültekin, M.(2005).  Đlköğretim Besinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Proje Tabanlı Öğrenme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi. 5(2): 517-556

Gürdal,   A.   (1992).   Đlköğretim   Okullarında   Fen   Bilgisinin   Önemi.   Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 8:185-188.

Gürdal, A. Şahin, F. ve Çağlar, A. (2001). Fen Eğitimi Đlkeler, Stratejiler ve Yöntemler. Đstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.

Fleming, Dougles (2000); A Teacher’s Guide To Projed Based Learning. Offıce Of Educatinal Research And Improvement, Washington D.C.

Halis, Đ. (2001). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Konya: Mikro Basım- Yayım-Dağıtım.

Hançer,  A.  H.,  Yıldırım,  H.  Đ.,  ve  Sensoy,  Ö.  (2003).  Đlköğretimde  Çağdaş  Fen Bilgisi Öğretiminin Önemi Ve Nasıl Olması Gerektiği Üzerine Bir Değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 13:80–88.

Hesapçıoğlu , M. (1994). Öğretim Đlke ve Yöntemleri. Đstanbul: Beta Yayınları.

Karakuş,  M.  (2004).  Đlköğretim  Dördüncü  Sınıf  Sosyal  Bilgiler  Dersinde  Proje Yaklaşımlı Öğretimin Öğrencilerin Çözme Becerilerine, Tutumlarına, Akademik Başarılarına Ve Kalıcılığa Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.

Kavak, N., Tufan, Y. ve Demirelli, H. (2006). Fen-Teknoloji Okuryazarlığı ve Đnformal  Fen  Eğitimi:  Gazetelerin  Potansiyel  Rolü.  Gazi  Eğitim  Fakültesi Dergisi. 26 (3): 17-28

Korkmaz (Baylav), H. (2002). Fen Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenmenin Yaratıcı Düşünme, Problem Çözme ve Akademik Risk Alma Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Korkmaz ve Kaptan (2002). Fen Eğitiminde Proje Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının Đlköğretim  Öğrencilerinin  Akademik  Başarı,  Akademik  Benlik  Kavramı  ve Çalışma Sürelerine Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22: 91- 97.

Köse, S., Coştu, B. ve Keser, Ö.F. (2003). Fen Konularındaki Kavram Yanılgılarının Belirlenmesi: Tga Yöntemi ve Örnek Etkinlikler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13:43-53.

Laffey J., Tupper T., Musser D. and Wedman J. (1998). A Computer-Mediated Support System For Project-Based Learning. Educational Technology Research and Development. 46 (1):73-86

Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2000). Đlköğretim Okulu Fen Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Millî  Eğitim  Bakanlığı  (MEB)  (2005).  Đlköğretim  Fen  Ve  Teknoloji  Dersi;  4–5. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.

Morgil   Đ.,  Yılmaz  A.,  Cingör  N.,  (2002).  Fen  Eğitiminde  Öğrencilerin  Çevre  Ve Çevre Koruma Projesi Hazırlamasına Yönelik Bir Çalışma. http://www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK-5/b_kitabi/PDF/Cevre/bildiri/t45DDpdf 28.12.2006

Moursund, D. G. (2001). Problem based learning and project based learning. http://darkwing.uoregon.edu/~moursund/Math/pbl.htm 30.09.2007

Newell, R. J. (2003). Passion For Learning “How Project Based Learning Meets The Needs Of 21 st. Century Students. A Scarecrow Education Book, Innovations In Education Series, No: 3, Usa.

Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. Đstanbul:MEB.

Özdener, N. ve Özçoban, T. (2004). Bilgisayar Eğitiminde Çoklu Zeka Kuramına Göre Proje Tabanlı Öğrenme Modelinin Öğrenci Başarısı Üzerine Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 4(1):147-170.

Saban, A (2002). Öğrenme Öğretme Süreci: Yeni Teori Ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Saracaloğlu, S., Özyılmaz, (Akamca) G ve Yeşildere, S. (2006). Đlköğretimde Proje Tabanlı Öğrenmenin Yeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 4(3):241-260.

Seloni, Şirli Rahel (2005). Fen Bilgisi Öğretiminde Oluşan Kavram Yanılgılarının Proje Tabanlı Öğrenme Đle Giderilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara  Üniversitesi, Đstanbul.

Sezgin, G., Çalışkan, S., Çallıca, H.ve Erol M. (2002). Fizik Eğitiminde Projeye Dayalı Laboratuar Çalışmalarına Yönelik Öğrenci Tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 14:59-63.

Share E. ve Rogers L. (1997). Practical Advice for Getting Maximum Learning Out of Class Projects. Learning Magazine, January/February.

Solomon, G. (2003). Project Based Learning: A Primer. Technology and Learning, 23 (6):20-26.

Soylu, H. (2004). Fen Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: NobelYayınları Sönmez, V. (2001). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Temel, Z. F. Kandır, A., Erdemir,N. ve Çiftçibaşı, H.K. (2003). Okul Öncesi Eğitimde  Proje  Yaklaşımı  ve  Program  Örnekleri.  Đstanbul: Morpa  Kültür Yayınları.

Thomas, J. W. (2000). A Review Of Research On Project-Based Learning. Retrieved. http://www.autodesk.com/foundation 16.04.2007

Tuğrul, B. (2002). Proje Yaklaşımının Temel Özellikleri. Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Dergisi. 1(6-7):71-79.

Topsakal, S. (1999) Fen Öğretimi. Đstanbul:Alfa Basım Yayın Dağıtım

Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme Kuramlar ve Uygulamalar (3. baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.

Vaiz, O. (2003). Proje Tabanlı Öğrenmede Portfolyoların (Öğrenci Gelişim Dosyalarının) Kullanımı ve Öğrenme Sürecine Yansımaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Yağbasan, R., Güneş, B., Özdemir, Đ.E., Temiz, B.K., Gülçiçek, Ç., Kanlı, U., Ünsal, Y,  Tunç,  T.  (2005).  Konu  Alanı  Ders  Kitabı  Đnceleme  Kılavuzu  –  Fizik. Ankara: Gazi Kitabevi.

Yalın,  H.  İ.  (2001).  Öğretim  Teknolojileri  ve  Materyal  Geliştirme.  Ankara:  Nobel Yayın Dağıtım.

Yaşar, Ş., Ayas, A., Kaptan, F., Gücüm, B. (1998). Fen Bilgisi Öğretimi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1061.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Yıldız, N. (2004). Proje Tabanlı Öğrenme Modeli. Eğitimde Đyi Örnekler Konferansı. Đstanbul: Sabancı Üniversitesi.

Yılmaz, H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Konya: Öz Eğitim Yayınları.

Yılmaz H., Beyazkürk D., Anlıak Ş. Proje Yaklaşımıyla Bir Uygulama Örneği: Süt Projesi. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/172/172/12.pdf 16. 04. 2007

YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitim Geliştirme Projesi, Öğretmen Eğitimi Dizisi. (1997). Đlköğretim Fen Öğretimi. Ankara: YÖK.