LİSE ÖĞRENCİLERİNDE OLUMLU VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELERİN FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN INCELENMESİ (KUZEY KIBRIS ÖRNEKLEMİ)

Abstract

INVESTIGATION OF POSITIVE AND NEGATIVE AUTOMATIC THOUGHTS IN HIGH SCHOOL STUDENTS IN TERMS OF DIFFERENT VARIABLES (NORTHERN CYPRUS SAMPLE)

The aim of the study is to investigate whether there are significant differences between the variables of gender, age, grade level, type of high school, mother education level, father education level and the region of residence. The data collection tool of the study consisted of 170 high school students who were educated in the high schools in Güzelyurt and Lefke regions of the Turkish Republic of Northern Cyprus Ministry of Education in 2018-2019 academic year. In the data analysis of the study, “t” test, One-Way ANOVA and TUKEY test method were used. When the most important findings obtained in the study are examined; The highest average was found to be “positive self” dimension. There was no significant difference between socio-demographic variables, negative automatic thoughts in variables of gender, region of residence, and parents' educational status. However, there were statistically significant differences in the level incompatibility ”and“ regret ”dimensions of the grade-level variable and negative automatic thoughts scale, and in the otomatic incompatibility and“ regret ”sub-dimensions of the negative automatic thoughts scale in the high school type variable.

Keywords: Positive automatic thoughts, Negative automatic thoughts, Adolescence.

Öz
Araştırmanın amacı, lise öğrencilerinde olumlu ve olumsuz otomatik düşüncelerin cinsiyet, yaş, sınıf düzeyi, lise türü, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi ve yaşanılan bölge değişkenleri arasında anlamlı farlılıklar olup incelemektir. Araştırmada veri toplama aracı çalışmanın örneklemini Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı, Güzelyurt ve Lefke bölgelerindeki liselerde 2018-2019 akademik yılında öğrenimini sürdüren 170 lise öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmanın veri analizinde, “t” test, Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way Anova) ve TUKEY test yöntemi uygulanmıştır. Çalışmada elde edilen en önemli bulgulara bakıldığında; Olumsuz Otomatik Düşünceler Boyutunda en yüksek ortalamanın “olumlu benlik” boyutu olduğu tespit edilmiştir. Sosyo- demografik değişkenlerden, cinsiyet, yaşanılan bölge, anne-baba eğitim durumları değişkenlerinde olumsuz otomatik düşünceleri arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmamıştır. Ancak sınıf düzeyi değişkeni ile olumsuz otomatik düşünceler ölçeğinin “uyumsuzluk” ve “pişmanlık” boyutunda, eğitim görülen lise türü değişkeninde olumsuz otomatik düşünceler ölçeğinin “Uyumsuzluk ve “Pişmanlık” alt boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar saptanmıştır.

Anahtar Terimler:Olumlu otomatik düşünceler,Olumsuz otomatik Düşünceler, Ergenlik Dönemi

KAYNAKÇA

Akkoyunlu, S., & Türkçapar, M. H. (2013). Bir teknik: Alternatif düşünce oluşturulması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2(1), 53-59.

Anlayışlı, C.ve Serin,N.B. (2019). Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı ve Depresyonun Cinsiyet, Akademik Başarı ve İnternete Giriş Süreleri Açısından İncelenmesi. Folklor/edebiyat, cilt:25, sayı: 97-1, 2019/1 DOI: 10.22559/ folklor.977, 753-767.

Aysan, F., & Bozkurt, N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu başa çıkma stratejileri ve olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir ili örneği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.

Baysal, A. (2004). Psikolojik Danışma ve Rehberlikte Başlıca Hizmet Türleri. Ed (Kaya, A.) Psikolojik Danışma Ve Rehberlik, Ankara: Anı Yayıncılık.

Beck, C. T. (1995). The effects of postpartum depression on maternal-infant interaction: A meta-analysis. Nursing research.44(5), 298-304

Bozkurt. N . (1998). "Lise Öğrencilerinin Okul Başarısızlıklarını Altında Yatan Depresyonla İlişkili Otomatik Düşünme Kalıpları" D.E.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabllim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir

Bozkurt, N. (2004). Bir grup üniversite öğrencisinin depresyon ve kaygı düzeyleri ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim Dergisi, 29(133), 52-59.

Bozkurt, N. ve Aysan, F. (1998). Bir Grup Üniversite Öğrencisinin Kullandığı Başa Çıkma Stratejileri İle Depresif Eğilimleri ve Olumsuz Otomatik Düşünceleri Arasındaki  İlişki. X. Ulusal Psikoloji Kongresi, Ankara.

Aysan, F., & Bozkurt, N. (2000). Relationship between students’ coping strategies and their negative automatic thoughts and depression levels. Marmara Universitesi Egitim Bilimleri Dergisi, 12, 25-38.

Bulut, N. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başaçıkma stratejileri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 1-11.

Çivitci, A. (2006). Ergenlerde Mantikdişi Inançlar: Sosyodemografik Değişkenlere Göre Bir İnceleme, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(19), 7-17.

Çivitci, A. (2016). Ergenler Için Mantık Dışı Inançlar Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-80.

Demirbağ, E. (2013). Depresyonun sağaltımında sorun çözme eğitiminin etkililiği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Universitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Anabilim Dalı, Aydın.

Direktor, Cemaliye; Simsek, Angelika H.; Serin, Nerguz Bulut.(2017).Negative Automatic Thoughts, Emotional Intelligence and Demographical Different Variables Affecting University Students.  College Student Journal, Volume 51, Number 3, Fall 2017, pp. 391-397(7).

Duran, S., Karadaş, A., & Kaynak, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin olumsuz otomatik düşünceleri ve akademik başarıları arasındaki ilişki. Kocaeli Tıp Dergisi, 6(2), 30-37.

Gül, A. I., Keskin, D., & Bozkurt, G. (2014). Tükenmislik sendromu ile otomatik düsünceler arasindaki iliski/The relationship between burnout syndrome and automatic thoughts. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15(2), 93-98.

Hollon, S. D., & Kendall, P. C. (1980). Cognitive Self-Statements In Depression: Development Of An Automatic Thoughts Questionnaire. Cognitive Therapy And Research, 4(4), 383-395.

Kahveci, Gul; Serin, Nerguz Bulut.(2017). Conjoint Behavioral Consultation, Cognitive Behavior Therapy and Schema-based Instruction: Enhancing Mathematical Resilience. EURASIA J. Math., Sci Tech. Ed 2017;13(8):5543–5556. ( SSCI)

Karahan, T. F., Sardoğan, M. E., Özkamalı, E., & Menteş, Ö. (2016). Lise öğrencilerinde sosyal yetkinlik beklentisi ve otomatik düşüncelerin, yaşanılan sosyal birim ve cinsiyet açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26).34-44.

Ören, N., & Gençdoğan, B. (2007). Lise Öğrencilerinin Depresyon Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre Incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 85-92.

Özgüven HD, Sungur MZ (1998) Sosyal fobi. Türk Psikiyatri Dergisi, 9(2): 128-138.

Paloș, R., & Vîșcu, L. (2014). Anxiety, automatic negative thoughts, and unconditional self-acceptance in rheumatoid arthritis: a preliminary study. ISRN rheumatology, 2014. 1-6.

Rana, M., Sthapit, S., & Sharma, V. D. (2017). Assessment of Automatic Thoughts in Patients with Depressive Illness at a Tertiary Hospital in Nepal. Journal of the Nepal Medical Association, 56(206). 248-255

Sarı, C. (2008). Ergenlerin Psikolojik Belirti Düzeyleri ve Uyumlarını Yordayan Bazı Değişkenler , Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Dalı, Konya.

Savaşır, I. ve Şahin, N. H. (1997). Bilişsel Davranışcı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 4:1-17. Aktaran: Öngen, D. Ergenlerde Sorunlarla Basa Çıkma Davranısları. Egitim ve Bilim, 27(125): 54-61.

Savrun, B. M. (1999). Depresyonun tanımı ve epidemiyolojisi. Depresyon, somatizasyon ve psikiyatrik aciller sempozyumunda sunuldu, İstanbul. https://dergipark.org.tr

Serin, N. B; Topses, G.(2017). Lise Öğrencilerinde Görülen Psikolojik Belirtilerin Cinsiyet ve Akademik Başarı Açısından İncelenmesi.  Electronic Turkish Studies.  12 (18), 157-172. DOI Number: http://dx.doi. org/ 10.7827/ Turkish Studies.12118

Serin, N. B., Ozbulak, B. E., & Serin, O. (2012). The relationships among negative thoughts, problem solving and social skills of school psychological consultants. Egitim Arastirmalari-Eurasian Journal of Educational Research, 12(49 A), 67-82.

Schniering, C. A., & Rapee, R. M. (2002). Development And Validation Of A Measure Of Children’s Automatic Thoughts: The Children’s Automatic Thoughts Scale. Behaviour Research And Therapy, 40(9), 1091-1109.

Şirin, T. (2013). Bilişsel Davranışçı Psikoterapi Yaklaşımıyla Bütünleştirilmiş Dini Danışmanlık Modeli. Doktora Tezi,Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Sakarya.

Strichland, B.R (2001). The Gale Encylopedia of psychology (ed Srichland, B.R), USA: Gale Group .

Topses, G., & Serin, N. B. (2012). Psikolojik danışma ve kişilik kuramları. Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.

Türkçapar M.H (2008) Bilişsel Terapi: Temel İlkeler ve Uygulama, 3. Baskı, HYB yayıncılık, Ankara, s. 7-45.

Türkçapar, M. H., & Sargın, A. E. (2011). Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler: Tarihçe ve Gelişim. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1, 7-14.

Yıldız, M. (2017). Üniversite Öğrencilerinde Fonksiyonel Olmayan Tutumların ve Olumsuz Otomatik Düşüncelerin Depresyona Etkisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 1(1), 1-7.

Yoltaş, A. R. (2007). Öğretmen adaylarının yaşam doyumu ve depresyon düzeylerinin çeşitli değişkenlerle ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Yurtal-Dinç, F. (1999). Üniversite öğrencilerinin akılcı olmayan inançlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.